Đây là cách Trung Quốc đã làm để từ vua ‘đạo nhái’ trở thành ‘ông lớn’ ngành công nghiệp ô tô toàn cầu!

Dù gia nhập thị trường ô tô muộn hơn, thế nhưng trong vòng 20 năm, Trung Quốc đã dần vươn lên từ ngành công nghiệp ô tô non trẻ song hành với mác ‘copy’, ‘đạo nhái’,…để trở thành một thế lực đáng gờm, tên tuổi dẫn đầu ngành công nghiệp ô tô toàn cầu, nhất là mảng ô tô điện.

Cùng với sự bùng nổ của thị trường, nền công nghiệp ôt ô Trung Quốc đang có những bước phát triển đáng kinh ngạc. Thời kỳ sơ khai, những chiếc xe ô tô từ quốc gia tỷ dân ấy luôn gắn với mác ‘sao chép’ các thương hiệu khác, song trong vòng 20 năm đã trở thành cái tên dẫn đầu ngành công nghiệp ô tô toàn cầu.

Bắt đầu từ việc ‘sao chép’ ý tưởng cửa các thương hiệu lớn

Lý giải về cách thức giúp Trung Quốc có sự phát triển thần tốc để trở thành 'tay chơi' toàn cầu, nhà thiết kế ô tô nổi tiếng Frank Stephenson đã làm một video tổng hợp dòng thời gian của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc.

Để chứng minh cuộc khủng hoảng mà thị trường xe hơi Trung Quốc gặp phải vào đầu những năm 2000, Stephenson đã xem xét một số loại xe không chỉ hướng về phương Tây để lấy cảm hứng mà về cơ bản được bắt nguồn từ thiết kế của chúng.

Ví dụ, Shuanghuan SCEO SUV đã sản xuất từ hơn 10 năm trước của Trung Quốc sẵn sàng dùng bộ khung phần cứng của mẫu Toyota Land Cruiser Prado đời 3 (thể hiện rõ qua đèn pha và vóc dáng mũi xe) lai tạp với thiết kế BMW X5 đời đầu. Thành quả là không chỉ Stephenson mà rất nhiều người dùng gặp khó khăn khi phân biệt hai chiếc xe này.

Sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc khiến cả thế giới phải dè chừng. Willy Shid, giáo sư giảng dạy tại Trường kinh doanh Harvard (Mỹ) cũng từng có bài viết về vấn đề này trên Bloomberg. Một số đoạn trích lý giải như sau:

Cách đây 15 năm, ô tô nội địa Trung Quốc như bản sao chép xe Nhật, Hàn hay Đức. Bởi đúng là như vậy. Không hoạt động theo mô hình liên doanh với thương hiệu nước ngoài, các hãng xe Trung Quốc đã tạo ra mẫu thiết kế riêng nhưng được ‘tinh chỉnh’ từ phần lớn loại xe phổ biến đang bán chạy trên thị trường.

Việc Trung Quốc sao chép thiết kế đã trở thành huyền thoại. Một đồng nghiệp tại Toyota từng nói với Willy Shid rằng họ rất nể một hãng xe Trung Quốc. Họ nhái mẫu xe của Toyota giống đến mức dùng cửa của xe bản sao và đặt lên hàng thật, nhưng mọi thứ vẫn hoạt động hoàn hảo. Ban đầu, các hãng Trung Quốc chỉ bắt chước thiết kế, sau đó chuyển qua phụ tùng riêng lẻ và cuối cùng là họ đã xây dựng nhà máy để sản xuất hàng loạt. 

Công thức chung này được áp dụng ở nhiều hãng, trong khi đó các nhà sản xuất hàng đầu sử dụng công cụ thiết kế tinh vi hơn để thiết kế và tạo mô hình. Ngày nay, nếu quan sát một số thương hiệu xe hàng đầu của Trung Quốc, sẽ thấy các loại động cơ được chế tác tinh vi, động cơ tăng áp, hộp số tự động và nhiều chi tiết nội thất khá cầu kỳ. Và những tiến bộ trong một thời gian ngắn như vậy là rất đáng chú ý. 

Các ông lớn đóng vai trò quan trọng

Cũng theo bài đăng từ Giáo sư Willy Shid, giai đoạn 1890-1900, có đến hàng trăm hãng xe ở Mỹ, nhưng mãi đến những năm 1920, General Motors, Ford hay Chrysler mới nổi lên và thực sự trở thành những ‘tay chơi; thực thụ khi ngành công nghiệp này bước vào giai đoạn hợp nhất. 

Cách đây vài năm, Willy từng tham dự Shanghai Auto Show và chứng kiến hàng trăm hãng đua nhau trưng bày xe tại triển lãm. Có thể nói rằng vào thời điểm đó, một số hãng xe đã bắt đầu để ý đến marketing để đánh bóng tên tuổi, nhưng cũng còn không ít đơn vị vẫn chỉ chăm chăm ‘sao chép những gì người khác đã làm ở triển lãm Detroit Auto Show’.

Trong khi các hãng Trung Quốc vẫn chưa hợp nhất để bán hàng, thì một số ông lớn trong ngành như Geely, Changan, Đông Phong, BYD, Tập đoàn Công nghiệp ô tô Bắc Kinh,…đã trở thành những cái tên top đầu trong ngành. Điểm khác biệt của họ là khả năng bán sản phẩm mang thương hiệu nội địa chứ không chỉ là sản xuất và bán ô tô thương hiệu nước ngoài được liên doanh. 

Năm 2017, 17,2 triệu xe ô tô mới đã được bán ra tại Mỹ, trong đó khoảng 11,2 triệu xe được sản xuất trong nước, số còn lại là hàng nhập khẩu. Với một nền tảng sản xuất tương đương nhau, cùng năm, doanh số thị trường Trung Quốc đã đạt xấp xỉ 29 triệu xe. 

Như vậy, doanh số ở Trung Quốc cao gấp 1,7 lần so với Mỹ và sản lượng thực tế của họ cao gấp 2,5 lần. Các nhà sản xuất phụ tùng, bao gồm các hãng có quy mô toàn cầu như Continental và Valeo, cũng đánh giá Trung Quốc là thị trường hấp dẫn về quy mô. Hay nói cách khác, Trung Quốc chính là nguồn cung phụ tùng giá rẻ, có tác động không nhỏ đến ngành chế tạo ô tô tại Mỹ. 

Tham vọng về xe năng lượng mới

Trong video của mình, nhà thiết kế ô tô nổi tiếng Frank Stephenson có chỉ ra rằng, trái ngược với những gì nhiều người nghĩ, người tiêu dùng tại Trung Quốc lại không phải là fan hâm mộ của các thiết kế bắt chước. Và điều này đã thực sự khiến một số nhà sản xuất Trung Quốc phá sản do không bán được hàng.

Khách hàng tại đất nước tỷ dân khao khát một thiết kế xe hơi nguyên bản, nhưng phải đến khi thương hiệu Trung Quốc Chery phát hành mẫu A3 Sedan do Pininfarina thiết kế vào năm 2008, thì người tiêu dùng tại đây mới được thỏa mãn mong ước. Có thiết kế vô danh nhưng chiếc xe này lại bán rất chạy và là bước ngoặt lớn của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc.

Tiến nhanh đến kỷ nguyên hiện đại và các nhà sản xuất như BYD đã có thể tạo sự khác biệt trên thị trường bằng cách đưa ra những thiết kế độc đáo, đồng thời cũng có ngôn ngữ thiết kế gắn kết trên toàn bộ dòng xe của họ.

Hãng sản xuất xe điện lớn nhất tại Trung Quốc BYD cũng đã sớm ngừng sản xuất xe sử dụng động cơ đốt trong và hiện họ chỉ sản xuất xe thuần điện và xe plug-in hybrid.

Song, BYD sẽ không hoàn toàn ngừng sản xuất động cơ xăng vì các động cơ cỡ nhỏ, hiệu suất cao vẫn sẽ tiếp tục được sử dụng trong các mẫu xe plug-in hybrid. Động thái này nhằm đáp lại cam kết của Bắc Kinh sẽ thúc đẩy tiêu thụ năng lượng xanh nhằm đưa lượng khí thải carbon lên mức đỉnh điểm vào năm 2030.

BYD nằm trong số 6 nhà sản xuất ô tô, bao gồm những cái tên như Volvo, Ford, General Motors, Mercedes-Benz, Jaguar Land Rover, đã đăng ký chiến dịch toàn cầu nhằm loại bỏ dần các loại xe sử dụng động cơ đốt trong vào năm 2040.

Các nhà sản xuất khác của Trung Quốc như Hongqi cũng đã tuyển dụng các nhà thiết kế nổi tiếng trong thế giới ô tô hạng sang như Giles Taylor của Rolls Royce và Walter De Silva của Volkswagen.

Không chỉ có bước tiến lớn ở kiểu dáng, kỹ thuật các phương tiện của Trung Quốc cũng phát triển vượt bậc. Ví dụ, mẫu Nio EP9 do hãng xe Trung Quốc sản xuất hiện là mẫu xe điện nhanh nhất chạy vòng quanh Nurburgring với thời gian vòng chạy là 6 phút 45,9 giây.

Có lẽ thú vị nhất trong số các loại xe được sản xuất tại Trung Quốc là mẫu Wuling Mini EV, chỉ có giá khoảng 4.500 USD và hiện đang bán chạy hơn Tesla Model 3 tại thị trường trong nước.

Hỗ trợ từ Chính phủ

Trong khi đó, Giáo sư Willy Shid chỉ ra rằng, tại Mỹ, truyền thông và báo chí dành sự ưu ái đặc biệt cho xe Tesla của Elon Musk. Trung Quốc cũng có một số nhà sản xuất xe điện lớn như BYD và một số startup nhỏ lẻ như NIO ở Thượng Hải. Và cách để Trung Quốc có thể phát triển xe điện chính là việc Chính phủ Trung Quốc đã cấp giấy phép sản xuất đặc biệt cho các công ty sản xuất xe năng lượng mới nhằm khuyến khích khởi nghiệp, đồng thời ủng hộ các hoạt động nghiên cứu - phát triển và hỗ trợ người tiêu dùng. 

Tại Trung Quốc, các loại xe năng lượng mới còn được miễn nhiều thủ tục cấp phép phức tạp để lưu thông trên phố. Nhiều ý kiến cho rằng để có một biển số xe ở những nơi thường xuyên đông đúc như Bắc Kinh, giải pháp là hãy mua xe điện. 

Ngày nay, xe điện được coi là ‘con bài’ để Trung Quốc có thể đánh đổ bức tường thành vững chãi mà các hãng xe kỳ cựu trên thế giới gây dựng từ nhiều năm trước.

Dĩ nhiên, điều này không hề dễ dàng đạt được chỉ bằng cơ sở hạ tầng, bằng công nghệ chế tạo động cơ đốt trong hay ở tư duy làm việc cũ,… mà chỉ có thể bằng cách bắt đầu từ đầu.

Hiện nay, Trung Quốc đã và đang đẩy mạnh đầu tư sản xuất pin và tham vọng giữ vị trí dẫn đầu về sản xuất xe năng lượng mới. BMW từng  công bố kế hoạch nhập nguồn pin từ nhà sản xuất pin xe điện lớn nhất thế giới tại Trung Quốc là Contemporary Amperex Technology (CATL), Volkswagen cũng tập trung phát triển mẫu xe điện tại Trung Quốc. Trong khi đó, Tesla cũng tuyên bố sẽ xây dựng siêu nhà máy ở Trung Quốc có công suất 500.000 xe mỗi năm.

Trọng tâm của ngành công nghiệp ô tô từ lâu được cho là tập trung ở khu vực châu Âu, Bắc Mỹ hay Nhật Bản. Dù đi lên từ sự sao chép và sản xuất hàng loạt, nhưng các hãng xe Trung Quốc rõ ràng đã cho thấy sự thay đổi trong những năm gần đây và được dự đoán có thể tạo ra nhiều đột phá hơn nữa. Và sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc chắc chắn phải khiến cả thế giới phải dè chừng.

Xem thêm: Chiêm ngưỡng những mẫu ô tô Trung Quốc 'đạo nhái' trắng trợn các hãng xe Âu Mỹ